Google'ın Halka Arz Bankacısı, Silikon Vadisi'nin Yenilikçisinden 2 Trilyon Dolarlık Değere Ulaşan Yolculuğunu Takip Ediyor

20.08.2024

Yirmi yıl önce, Morgan Stanley bankacısı Michael Grimes, Google arama motorunun arkasındaki şirketin merakla beklenen halka arzını yönetmeye yardımcı olurken, yeni bir e-posta hizmeti sunulan ilk kişiler arasındaydı. İstediği herhangi bir kullanıcı adını seçme şansı verildiğinde, [email protected]’u talep etti. [email protected].

Ancak, Google’ın kurucu ortağı Sergey Brin araya girdi. Grimes, Brin'in ona "Hayır, bunu istemezsin. Gmail çok büyük olacak. Sürekli spam alırsın." dediğini hatırlıyor.

Grimes, CNBC’ye, bu e-posta adresini almadığı için pişmanlık duyduğunu söyledi. Yine de, Google’ın halka arzı, teknoloji endüstrisi küresel yatırımları dönüştürmeye başlarken onun "Wall Street’in Silikon Vadisi fısıldayanı" olarak ününü pekiştirdi.

Son yirmi yılda Google hisselerinin %7.600 oranında artış gösterdiği halka arzı “dönüm noktası” olarak nitelendiren Grimes, bunun önemini vurguladı.

Grimes’in halka arz ettiği şirketlerin toplam piyasa değeri artık trilyonlarca dolara ulaşıyor. Bu halka arzlardan bazıları, 2012'deki Facebook halka arzı gibi daha zorluydu, bazıları ise 2018’deki Spotify’ın doğrudan listelemesi gibi yenilikçi yeni yapılar sundu, ancak Google’ın halka arzı gerçekten çığır açıcıydı.

“Bu, yeni bir çağın başlangıcıydı,” dedi Grimes. “Google [ve ardından gelen diğer teknoloji devleri] çalışma, yaşama ve eğlenme şeklimizi kökten değiştirdi. Bunu, hepimizin düşündüğünden çok daha büyük yollarla yaptılar ve bugün bu şirketler trilyonlarca dolar değerinde.”

Artık Google’ın ana şirketi Alphabet’in bir parçası olan teknoloji devi, 2 trilyon doların üzerinde bir değere sahip. Artık sadece bir arama ve reklamcılık şirketi olmayan Alphabet, YouTube, Pixel akıllı telefonlar, bulut bilişim, sürücüsüz arabalar ve üretici yapay zeka gibi birçok iş koluna genişlemiş durumda. Şirket o kadar baskın hale geldi ki Adalet Bakanlığı'nın onu parçalamayı düşündüğü söyleniyor.

Alphabet, yorum yapmak için hemen müsait değildi.

Google 20 yıl önce halka açıldığında, teknoloji sektörü hâlâ 2000’lerin başlarındaki dot-com balonunun patlamasından toparlanıyordu ve yatırımcılar temkinliydi. Google, geleneksel bir halka arz yerine, daha geniş bir yatırımcı kitlesinin katılımını sağlamak amacıyla bir Hollanda müzayedesi yöntemini tercih etti.

Kurucuların halka arz mektubunda, “Google sıradan bir şirket değildir. Öyle olmayı düşünmüyoruz.” ifadeleri yer aldı. Ayrıca Google’ın “kötü olma” felsefesini tanıttılar.

Grimes, Brin ve kurucu ortak Larry Page'in halka arzlarında adil bir oyun alanı istediklerini açıkladı: “Onların bakış açısı şuydu: Eğer genç bir mühendis, Cisco gibi bir yerden elindeki bazı hisse senetlerini satıp Google’a 10.000 dolar yatırım yapmak isterse, neden ona sadece 500 dolar ya da hiç hisse verilsin? Hele ki, bir kuruluştan bir dolar daha fazla ödemeye istekliyse.”

Grimes, “Müzayede tahsisatları fiyat ve büyüklükle belirlenecekti, kim olduğunuzla değil. İşte bu, temel atılım oldu,” diye ekledi.

Bazı bankalar ve kurumlar, Google’ın kurucularına bu alışılmadık süreç konusunda uyarılarda bulunurken, Grimes'ın ekibi gibi diğerleri bunu destekledi. Halka arzda en önde olma yarışı, o zamanlar da şimdi de oldukça rekabetçiydi. Morgan Stanley ekibi, müzayede formatını benimsedi, bir prototip oluşturdu ve bir milyar teklifi test etti.

Roadshow (yatırımcı turu) için üç farklı ekibe ayrıldılar: Brin, Page ve CEO Eric Schmidt her biri kendi ekibini yönetti.

Halka arz, genel olarak başarılı olarak kabul edildi. Google, zayıf bir halka arz piyasasının ve test edilmemiş bir modelin üstesinden gelerek güçlü bir ilk gün getirisi ve 27 milyar dolardan fazla bir piyasa değeri elde etti. O zamandan sonra hisse senedi değer kazanmaya devam etti.

Ancak, Google’ın halka arzının arkasındaki ilkelerin yaygınlaşması on yıldan uzun sürdü. Facebook (şimdi Meta), Twitter (şimdi X) ve LinkedIn (şimdi Microsoft’a ait) gibi tüketici teknoloji markaları başlangıçta geleneksel halka arz yöntemini tercih etti. Ancak, 2019 ile 2021 arasında gerçekleşen bazı yüksek profilli halka arzlar, Google’ın demokratikleşme yaklaşımıyla örtüşen unsurlar içeriyordu. Örneğin, Airbnb, ev sahiplerine halka arz fiyatında hisse satın alma fırsatı sundu, Uber ve Lyft hisselerini sürücülerine sundu ve Robinhood müşterilerine halka arzına erişim sağladı.

Google’ın “kötü olma” ilkesinin mirasını değerlendirmek ise daha karmaşık. Grimes, müşterileri hakkında konuşamayacağını belirterek, günümüz Google’ı hakkında yorum yapmaktan kaçındı.

Bugün, Google, ABD ve Avrupa düzenleyicileri tarafından yenilikçiliği engellemekle suçlanıyor. Şirket, üretken yapay zeka devriminin ön saflarında yer almasına rağmen, temel işi olan arama ve reklamcılık, on yıllardır en büyük varoluşsal tehditle karşı karşıya.